Een neutrale beschouwing over de opmerkelijke rechtse tendens in het rijtje: Brexit, Oekraïne-referendum en Trump als president van de Verenigde Staten.

Haat of liefde: er lijkt vaak weinig ruimte voor een andere opinie over Geert Wilders en de PVV. Zijn aanhang loopt met hem weg terwijl tegenstanders hem voor de uitslag van de verkiezingen al lijken uit te sluiten. Mark Rutte heeft meermaals gezegd dat er 0 procent kans is dat zijn VVD met de PVV gaat regeren. Maar hoe betrouwbaar is Mark Rutte? Geen cent naar Griekenland, duizend euro voor iedere werkende Nederlander, niet morrelen aan de hypotheekrenteaftrek en het verwerpen van het Oekraïne-referendum. Een kleine greep uit de doos beloften die de premier aan zijn bevolking heeft gedaan, maar niet heeft kunnen nakomen. Dat is in essentie mede het probleem. Geen vertrouwen meer in de politiek. Geen vertrouwen in de elite. Geen vertrouwen. Dat is wat tijdens deze verkiezingen centraal staat.  Verandering.

Wilders kiest voor zijn eigen aanpak. Geen uitgebreid verkiezingsprogramma, maar slechts één A4. Hij doet hiermee geen concrete beloftes waarvan hij weet dat hij ze niet kan nakomen, maar laat (hoogopgeleide) kiezers daarmee redelijk achter in het duister. Rationele stemmers willen een plan: hoe denkt de PVV haar plannen concreet te kunnen realiseren? Zolang Wilders hier een oppervlakkige houding over blijft aannemen, is de kans aanwezig dat de zwevende kiezer een andere keuze maakt. Het blijft in zekere zin een grote gok om op de PVV te stemmen. De VVD en PvdA hebben de afgelopen vier jaar echter laten zien dat het óók een gok is om op een partij te stemmen die haar plannen wél duidelijk kenbaar heeft gemaakt. Het voordeel is bij deze partijen dan weer dat de kiezer in ieder geval weet welke weg de partij concreet beoogt te bewandelen. In ons systeem zullen partijen vrijwel altijd concessies moeten doen, simpelweg vanwege het feit dat zij niet alleen kunnen regeren. We leven immers niet in een dictatuur. Samen wordt onderhandeld over het te voeren beleid, waardoor partijen in beginsel nooit al hun standpunten kunnen realiseren. Geen harde garanties.

We hebben de afgelopen tijd een opmerkelijk rechtse tendens gezien: de Brexit, een ‘Nee’ bij het Oekraïne-referendum en Donald Trump die wordt verkozen als president van de Verenigde Staten. Het valt bij al deze overwinningen op dat er wordt gekozen voor een stem tegen de gevestigde orde. Mensen zijn ontevreden. Wanneer we naar ons eigen landje kijken, lijkt het economisch wel weer ietwat beter te gaan. De grote vraag is dan ook waar men zo ontevreden over is? In dat geval spelen meerdere factoren een rol: de vele terreuraanslagen, de Zwarte Piet discussie en – vermoedelijk – ook de zeer actuele problematiek tussen Turkije en Nederland. Een groot deel van de maatschappij heeft het gevoel niet meer veilig te zijn en een vreemdeling in eigen land te worden. Normen en waarden, tradities en bepaalde vanzelfsprekendheden lijken in de ogen van veel mensen te verdwijnen. Ook het CDA lijkt zich hiervan bewust, mede gelet op de uitspraken van lijsttrekker Buma tijdens het Carré-debat. En wat blijkt? Meteen stijgt de CDA weer in de peilingen. Het lijkt duidelijk waar zetels te halen zijn en de PVV speelt hier dan ook  al geruime tijd op in. Welbewust.

Wilders is na zijn beveiligingsproblematiek weer op pad om campagne te voeren en gaat binnenkort in debat met Mark Rutte en Lodewijk Asscher. Deze laatste dagen gaan heel belangrijk worden en zullen het verschil maken voor de zwevende kiezer. Gezien de opmerkelijke rechtse tendens de afgelopen tijd verwacht ik uiteindelijk dan ook een zetelwinst voor de PVV. Wat er dan gaat gebeuren blijft een groot raadsel, aangezien veel partijen de PVV quasi hebben uitgesloten om mee te regeren. Een regering met vier partijen of meer is echter óók zeer onwenselijk. Er heerst nog altijd een maatschappelijke ‘taboe’ voor de kiezer om publiekelijk te zeggen dat men op de PVV gaat stemmen. De peilingen kunnen momenteel wat dat betreft dus een enigszins vertekend beeld geven. De ‘stille’ PVV-stemmers gaan niet in discussie met tegenstanders om vervolgens hun mening te laten blijken in het stemhokje. Het zou Wilders de laatste dagen in ieder geval sieren om  – zo nu en dan – een ietwat mildere toon aan te slaan. We kennen de assertieve Wilders, maar men wil ook een empathische potentiële premier zien die verbindt. We zullen het in de gaten houden. Het is nog twee dagen tot jij jouw mening kunt laten horen. Ga hoe dan ook stemmen!